(1955 In Life dergisi. Amerikalı bir aile kullan-at yaşam şeklinin bir parçası olan tek kullanımlık plastiklerin doğuşunu kutluyor. Tek kullanımlık plastikler tüm dünyadaki insanlara büyük konfor sağladı fakat aynı zamanda şu anda okyanuslarımızı boğan plastik atıkların büyük bir parçasını da oluşturuyorlar.)
ATIK NEDİR?
Günlük aktiviteler (üretim ve kullanım)sonucu oluşan, insan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde dış ortama bırakılması zorunlu olan her türlü maddedir.
SIFIR ATIK NEDİR?
Sıfır atık, israfın önlenmesi, kaynakların verimli kullanılması, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesidir.
NEDEN SIFIR ATIK?
Sanayileşmeden sonra teknolojik yeniliklere bağlı olarak nüfus ve şehirleşme arttı. Üretimin artması, tüketimi arttırmaya yönelik pazarlama stratejilerinin geliştirilmesi ile tüketim çılgınlığı baş gösterdi. Pek çok tüketim malzemesi statü sembolü olarak gösterildi.
1950’lerde ise plastiğin altın çağı başladı. Plastiğin her alanda kullanılması adeta yeni bir devrim yarattı. Hem kolayca form alabilir, hem de hafif ve ucuzdu. Günün sonunda tüm bunlar daha fazla atık birikimi demekti. Geldiğimiz noktada okyanuslarda ki plastik krizi en önemli altı çevre sorunundan biri olarak görünüyor. Kuşların, balıkların, kaplumbağaların midesinden plastikler çıkıyor.
Hal böyle olunca Sıfır Atık bir yaşam biçimi olarak baş gösterdi. Tek kullanımlık plastiklerden vazgeçen, çevreye duyarlı insanların sayısı giderek artarken ulusal düzeyde de ülkeler bu konuda adımlar atmaya başladı.
PLASTİK DOSYASI
Çok sıkmadan sıfır atık yaşam tarzının çıkışı konusunda kısaca bilgi vermeye çalıştım. Devamında ise yararlandığım kaynaklardan yararlı gördüğüm ve etkilendiğim bazı kısımları listeleyip sonuna ise izleyebileceğiniz videoları ekledim.
Plastik, karbon bazlı malzemelerden yapılan sentetik bir bileşimdir. Plastiklerin birçoğu petrolden ve diğer fosil malzemelerden elde edilse de selüloz ve mısır nişastası gibi kaynaklar da plastik yapımında kullanılabilir. Dayanıklı bir malzeme olduğu için yaygın olarak kullanılan plastik, yine bu özelliği nedeniyle tehlike arz eder. Öyle ki plastiklerin birçoğu biyoçözünür değildir ve yüzyıllarca çevreyi kirletmeye devam eder.
Plastikler yüz yıldan uzun bir süredir kullanımda ve en belirleyici özellikleri arasında dayanıklılığı yer alıyor. Plastik üretiminin neredeyse tamamı (%90) hâlâ fosil yakıtlara dayanıyor. Avrupa’da kullanılan petrol ve gazın %4 ila %6’sı plastik üretiminde kullanılıyor. Plastikler aynı zamanda renklendirici maddeler, alev geciktiriciler, antioksidanlar veya anti statik maddeler gibi katkı maddeleri de içeriyor.
Avrupa’da üretilen plastiğin %40’ı ambalajda kullanılıyor, bu da yılda 16,7 milyon ton atığın ortaya çıkmasına neden oluyor.
Son tahminlere göre denizlerde 150 milyon tondan fazla plastik var. Mevcut gidişat değişmediği takdirde, 2025’e gelindiğinde denizler her 3 ton balığa karşılık 1 ton plastiğe ev sahipliği yapacak. 2050’de denizlerde balıktan çok plastik olacak (ağırlık bakımından).
Torba, sigara izmariti, balon, şişe, şişe kapağı veya pipet gibi büyük parçalardan oluşan makroplastik atıklar plastik kirliliğinin gözle görünen kısmı. Bununla birlikte deniz yaşamını en çok etkileyen atık türü, büyüklüğü 5 milimetrenin altında olan mikroplastikler. Mikroplastiklerin bir kısmı, rüzgâr, dalgalar veya ultraviyole ışınlar nedeniyle büyük plastik atıkların parçalanması sonucu doğrudan denizde oluşuyor. Diğerleriyse ya özel olarak üretilmiş parçacıklar (örneğin, plastik üretiminde kullanılan küçük plastik boncuklar, cilt temizleme ürünlerindeki zerrecikler ve sabun, krem, temizleme jeli ve diş macunlarına koyulan katkı malzemeleri) ya da istenmeden ortaya çıkan parçacıklar (örneğin, lastik tozu veya sentetik iplerden üretilmiş kıyafetlerin kullanımı veya yıkanması sırasında ortaya çıkan parçalar).
Akdeniz’e en fazla plastik atık boşaltan ülkeler, sırasıyla Türkiye (günde 144 ton), İspanya (126 ton), İtalya (90 ton), Mısır (77 ton) ve Fransa (66 ton).
Dünya genelinde 700 deniz canlısı türü plastik tehlikesiyle karşı karşıya, Plastik atıklara takılma, bunları yutma, plastiklerin yarattığı kontaminasyon ve plastiklerle taşınan yabancı türler denizlerdeki yaban hayatını etkileyen başlıca tehdit unsurları.
Deniz tabanından beslenen midye, yengeç, tekir ve dil balığı gibi küçük hayvanlar bile mikroplastiklere yoğun bir şekilde maruz kalabiliyor.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
WWF PLASTİK RAPORU/ https://d2hawiim0tjbd8.cloudfront.net/downloads/plastik_raporu_web_icin_2.pdf
NATIONAL GEOGRAPHIC-PLANET OR PLASTİC
İZLEME ÖNERİLERİ